Falih Rıfkı Atay Hayatı ve Edebi Kişiligi

HAYATI

1894’te İstanbul’da doğdu. Darülfünun (İstanbul Üniversitesi) Edebiyat Fakültesi’ni bitirdi. 20 Mart 1971’de İstanbul’da yaşamını yitirdi. 1911’de “Tecelli” dergisinde ilk şiirleri, Servet-i Fünun dergisinde ilk denemeleri yayınlandı. 1913’te Tanin gazetesinin başyazarı oldu. İstanbul mektupları, röportajlar, köşe yazıları yazdı. 1913-1914’te Bahriye ve Dahiliye kalemlerinde çalıştı. 1’inci Dünya Savaşı’nda yedeksubay olarak Suriye’de bulundu. 4’üncü Ordu Komutanı Cemal Paşa’nın özel kaleminde görev yaptı. Cemal Paşa Bahriye Nazırı olunca bakanlıkta çalışmaya başladı. Heybeliada Çarkçı Mektebi’nde Türkçe öğretmenliği yaptı. 1918’de birkaç arkadaşıyla birlikte Akşam gazetesini kurdu. Gazetenin Kurtuluş Savaşı’nı desteklemesi nedeniyle divan-ı harpte yargılanıp tutuklandı. 2’nci İnönü Savaşı’nın kazanılmasından sonra serbest bırakıldı, Anadolu’ya geçti. 1922’den sonra Bolu ve Ankara milletvekili olarak Meclis’e girdi. Atatürk’e yakın kişiler arasında yer aldı. Cumhuriyet Halk Partisi’nin yayın organı olan Hakimiyet-i Milliye gazetesinde, ardından Ulus’ta yayınlanan köşe yazılarında, Osmanlı Devleti’nden Cumhuriyet’e geçişin yarattığı sorunlar üzerinde durdu. Yapılan reformları ve Batılılaşma çalışmalarını savundu. Gezi yazılarıyla Cumhuriyet döneminin ilk örneklerini verdi. 1950’de Demokrat Parti iktidarından sonra 1952’de İstanbul’da “Dünya” gazetesini kurdu. Yaşamının sonuna kadar bu gazetede başyazılar ve röportajlar yazdı.

EDEBİ KİŞİLİĞİ

Falih Rıfkı; aslında fıkra ve makale yazarı olmasına rağmen edebiyatımızda gezi yazılarıyla tanınmıştır.
Meşrutiyet’te Ziya Gökalp’çi, Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolucu, savaştan sonra Atatürk’çüdür.
Başlangıçtan beri; Türkiye’nin Batılaşmasma; Atatürk devrimlerinin yayılıp korunmasına çalışır.
Türkçemizin her düşünceyi aydınlatabilecek bir kıvraklık, bir zenginlik kazanmasındaki emeği büyüktür.
Canlı, sağlam, duru, renkli, kişilik taşıyan bir anlatımı vardır. Halkın anlayacağı sözcükleri titizlikle, kısa bir cümle yapısı içerisinde, ustalıkla kullanır.
Yazılarında dil devrimimize getirdiği sade, olgun, akıcı, kuvvetli fikirlerle yüklü, kısa cümleli nesir yapısını açıkça görürüz.
Siyasal olayları özel bir hünerle anlatırken, tarihsel ve deneysel bir kültürle besler. Edebiyatımızdaki en önemli yeri, gezi yazılarındaki, gördüğü yerlerin bireysel ve toplumsal özelliklerini yansıtmadaki derin gözlemleriyle kazanır.
Özellikle anılarında canlı bir üslubu yeni bir yazı mimarisiyle destekler.
Ülkemizin sorunlarını gezdiği dış ülkelerin ilgi çekici yanlarıyla karşılaştırırken renkli yorumlara girer.
«Yaşamak için nasıl yemek lazımsa, yazmak ve taze kalabilmek için de okumak şarttır. Üslup, yaşayan bir şey karakteri taşımalı, yani donmamak, durmamalıdır» görüşünü benimser.
Konuşulan, canlı halk dilinden fikir Türkçesinin üst güzelliklerini yaratır.

Falih Rıfkı Atay ESERLERİ

FIKRA:
Niçin Kurtulmamak (1953)
Çile (1955)
İnanç (1965)
Kurtuluş (1966)
Pazar Konuşmaları (1966)
Bayrak (1970)
ANI:
Atatürk’ün Bana Anlattıkları (1955)
Çankaya (1961)
Atatürk Ne İdi (1968)
GEZİ:
Faşist Roma, Kemalist Tiran, Kaybolmuş Makedonya (1930)
Denizaşırı (1931)
Yeni Rusya (1931)
Moskova-Roma (1932)
Bizim Akdeniz (1934)
Taymis Kıyıları (1934)
Tuna Kıyıları (1938)
Hind (1944)
Yolcu Defteri (1946)

ÇANKAYA: Falih Rıfkı Atay; anı; yazar bu eserinde, Atatürk'ün doğumundan ölümüne kadar olan hayatını, harp zamanında düşmana ve Cumhuriyet zamanında yaptığı inkılâpları ve gericilere karşı verdiği savaşı anlatmaktadır...

ZEYTİNDAĞI: Falih Rıfkı Atay; anı; yazar bu eserinde, Osmanlı saltanatının son günlerinden Türkiye Cumhuriyetinin ilk günlerine kadarki bir zaman dilimi anlatılmaktadır...

ATATÜRK'ÜN BANA ANLATTIKLARI: Falih Rıfkı Atay; anı; yazarın Atatürk'ün ağzından anlattıkları anılarını içermektedir...

ATEŞ VE GÜNEŞ: Falih Rıfkı Atay; anı; yazar bu eserinde, Birinci Dünya Savaşı'nda 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa'nın özel kâtibi olarak Suriye Filistin Cephesi'nde 4 yıl görev yaptığı sırada
Osmanlı İmparatorluğu için yaşadıklarını ve tanık olduğu olayları anlatır...

YENİ RUSYA: Falih Rıfkı Atay; gezi yazısı...

DENİZ AŞIRI: Falih Rıfkı Atay; gezi yazısı; yazarın bu eserinde, Fransa'nın bazı bölgelerine yaptığı gezileri anlatır...

MOSKOVA-ROMA: Falih Rıfkı Atay; gezi yazısı; yazarın Moskova ve Roma'ya yaptığı gezileri anlatır...

BİZİM AKDENİZ: Falih Rıfkı Atay; gezi yazısı...

TUNA KIYILARI: Falih Rıfkı Atay; gezi yazısı...

TAYMİS KIYILARI: Falih Rıfkı Atay; gezi yazısı; yazarın İngiltere'ye yaptığı gezilerini anlatır...

YOLCU DEFTERİ: Falih Rıfkı Atay; gezi yazısı...

HİND: Falih Rıfkı Atay; gezi yazısı; Hindistan'a yaptığı gezilerini anlatır...

ESKİ SAAT: Falih Rıfkı Atay; fıkra...

NİÇİN KURTULAMAMAK: Falih Rıfkı Atay; fıkra...

İNANÇ: Falih Rıfkı Atay; fıkra...

KURTULUŞ: Falih Rıfkı Atay; fıkra; Falih Rıfkı Atay bu eserinde, Üçüncü Selim'den başlayıp 27 Mayıs 1960'a kadar 6 İhtilal dönemini anlatır...